Η λέξη «κατάθλιψη» προέρχεται από το ρήμα καταθλίβω που σημαίνει πιέζω-καταπιέζω κάτι μέχρι να συντριβεί. Στην καταθλιπτική διαταραχή συνθλίβονται οι ψυχικές δυνάμεις του ατόμου.

Η κατάθλιψη είναι μία ψυχική διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από έντονη θλίψη, απώλεια του ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης, συναισθήματα ενοχής και χαμηλής αυτοεκτίμησης, προβλήματα ύπνου και όρεξης και μειωμένη συγκέντρωση. Τα συμπτώματα αυτά εμμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα και το άτομο δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά ακόμη και τις καθημερινές του ανάγκες.

Κλινικές μορφές

1. Μείζων κατάθλιψη
2. Δυσθυμία
3. Κατάθλιψη της διπολικής διαταραχής
4. Κυκλοθυμία
5. Ελάσσων κατάθλιψη

Αιτιολογία

Τα αίτια της κατάθλιψης ανάγονται σε γενετικούς, ψυχολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Είναι επομένως μία πολυπαραγοντική νόσος.

Οι παράγοντες κινδύνου συνοψίζονται στη γενετική προδιάθεση, το φύλο, την ανεργία, το ψυχικό τραύμα, το διαζύγιο, το πένθος, την εγκυμοσύνη και τη λοχεία και γενικά τα στρεσογόνα γεγονότα.

Η κατάθλιψη είναι πολύ συχνά συνοδός πάθηση άλλων νοσημάτων (συννοσηρότητα), ενώ μπορεί να προκληθεί και από κάποια φάρμακα.

Επιδημιολογικά στοιχεία

• Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (2019) υπολογίζεται παγκοσμίως ότι 320 εκατομμύρια άνθρωποι περίπου όλων των ηλικιών ζουν με κατάθλιψη.

• Η κατάθλιψη παγκοσμίως αποτελεί την κύρια αιτία που συμβάλλει στη χρόνια αναπηρία, ενώ στην Ευρώπη καταλαμβάνει τη 2η θέση.

• Τα υπάρχοντα διεθνή στοιχεία καταδεικνύουν ότι 1 στις 5 γυναίκες και 1 στους 8 άνδρες βιώνουν κατάθλιψη κάποια στιγμή στη ζωή τους.

• Στην Ελλάδα η μελέτη των Οικονόμου και συν. (2018) επιβεβαιώνει την αύξηση της ψυχιατρικής νοσηρότητας και ειδικά της κατάθλιψης από την έναρξη της οικονομικής κρίσης.

Κλινική διάγνωση

Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρία στο DSM-V(APA, 2013), τονίζεται ότι δεν εμφανίζουν όλοι οι ασθενείς με κατάθλιψη το σύνολο των κλινικών σημείων. Η κλινική εικόνα συντίθεται από διαφορετικής βαρύτητας (ήπιας, μέτριας ή σοβαρής) συμπτώματα, τα οποία ενδεχομένως να υποχωρήσουν ή να επιδεινωθούν στον χρόνο ανάλογα με την ύπαρξη ή απουσία έγκαιρης θεραπευτικής παρέμβασης ή ανάλογα με την πορεία της διαταραχής.

Για τη διάγνωση της πάθησης πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον 5 από τα παρακάτω συμπτώματα με διάρκεια τουλάχιστον 2 εβδομάδες:

• Καταθλιπτική διάθεση

• Μειωμένο ενδιαφέρον ή έντονη ευχαρίστηση για όλες τις δραστηριότητες της ημέρας

• Σημαντική απώλεια ή αύξηση σωματικού βάρους

• Αϋπνία ή υπερυπνία

• Ψυχοκινητική ανησυχία ή επιβράδυνση

• Κόπωση ή απώλεια ενεργητικότητας

• Αίσθημα αναξιότητας ή υπερβολικής ενοχής

• Μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης ή σκέψης ή αναποφασιστικότητα

• Επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου (ιδέες αυτοκαταστροφής)

• Παραληρητικές ιδέες ή ψευδαισθήσεις

Θεραπεία

Ακόμη και με υποψία της ύπαρξης κατάθλιψης πρέπει να ελέγχεται από ειδικούς το συντομότερο δυνατό.

Οι ειδικοί διαγιγνώσκουν το είδος και τα αίτια της κατάθλιψης και προτείνουν συνήθως μία συνδυαστική αντιμετώπιση που περιλαμβάνει την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, ψυχοθεραπεία, σωματική άσκηση και νοσηλεία σε κάποιες περιπτώσεις.

Οι παραπάνω αναφορές μας για τις ψυχιατρικές παθήσεις είναι ενδεικτικές και δεν αποτελούν οδηγίες εξαγωγής συμπερασμάτων και ειδικά αυτοδιάγνωσης.