Ο άνθρωπος, το όραμα και η δημιουργία ενός πρότυπου Θεραπευτηρίου

Ο Νικόλαος Σπινάρης γεννήθηκε στις 14 Νοεμβρίου το 1924 στη Θεσσαλονίκη από γονείς πρόσφυγες, τον Γρηγόριο και τη Σουλτάνα Σπινάρη, με καταγωγή από την Κίο της Βιθυνίας. Εκεί έζησε τα παιδικά του χρόνια και στη συνέχεια η οικογένεια εγκαταστάθηκε στα Γρεβενά καθώς ο πατέρας του ασχολήθηκε με την οικοδομήσιμη ξυλεία.

Το 1941 αποφοίτησε από το Γυμνάσιο Γρεβενών και φοίτησε στην ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών μέχρι το 1947, οπότε και επιστρατεύτηκε. Υπηρέτησε στις ένοπλες δυνάμεις κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου ως οπλίτης υγειονομικού από το 1947 έως το 1950. Μετά την απόλυσή του από τον στρατό, ολοκλήρωσε τις σπουδές του και στις 15 Μαρτίου του 1954 έλαβε το πτυχίο του.
Από τον Μάρτιο έως τον Ιούλιο του 1955 εργάστηκε στο «Θεραπευτήριο Νευρικών και Ψυχικών Νοσημάτων» του Θ. Μελετάκου.

Από το 1955 έως τον Οκτώβριο του 1957 ειδικεύτηκε ως νευρολόγος-ψυχίατρος στο «Κρατικό Θεραπευτήριο Ψυχικών Παθήσεων Αθηνών». Αφού έλαβε την ειδικότητα του νευρολόγου-ψυχιάτρου, προσλήφθηκε στη συνέχεια ως επιμελητής του «Κρατικού Θεραπευτηρίου Ψυχικών Παθήσεων Αθηνών» και εργάστηκε από τον Οκτώβριο του 1957 έως τον Οκτώβριο του 1959.

Τον Αύγουστο του 1959 παντρεύτηκε στην Αθήνα τη Βασιλική Τσουκαλά, του Αντωνίου και Ελένης, από την Αμαλιάδα Ηλείας και εγκαταστάθηκαν στην Κοζάνη. Εκεί γεννήθηκαν και οι τρεις κόρες τους, η Τατιάνα Σπινάρη-Πολλάλη, ιστορικός τέχνης, η Νέλλη Σπινάρη-Κυρατσού, ψυχολόγος, και η Τερέζα Σπινάρη-Μπουτιούκου, οικονομολόγος.

Ο Νικόλαος Σπινάρης ήταν ο πρώτος νευρολόγος-ψυχίατρος στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας. Με την εγκατάστασή του στην Κοζάνη αφουγκράστηκε τις αυξημένες ανάγκες της περιοχής για την ειδικότητά του και προχώρησε στη δημιουργία ιατρείων στη Βέροια, στην Καστοριά, Γρεβενά και Πτολεμαΐδα, στα οποία δέχονταν ασθενείς σε εβδομαδιαία βάση.

Ως ψυχίατρος γνώριζε πολύ καλά το στίγμα και την αρνητική στάση της κοινωνίας που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς με σοβαρές ψυχικές ασθένειες με αποτέλεσμα την περιθωριοποίηση και την περιφρόνησή τους. Προσπάθησε να βοηθηθεί ο «διαφορετικός» συνάνθρωπος να γίνει ξανά κομμάτι της κοινωνίας. Προσπάθησε να κατανοήσει και να ανακουφίσει την ψυχική οδύνη συνδυάζοντας την εμπειρική μέθοδο και την τεκμηρίωση της θετικής επιστήμης με την ανθρωπιστική προσέγγιση του πάσχοντος και την κοινωνική θεώρηση των προβλημάτων του.

Έτσι στις αρχές της δεκαετίας του 1960 ο Νικόλαος Σπινάρης προχώρησε στην ίδρυση μιας νευροψυχιατρικής κλινικής στην Κοζάνη με την επωνυμία «Άγιος Νικόλαος». Ο χώρος της κλινικής ήταν ένα ενοικιαζόμενο τριώροφο κτήριο δίπλα στην πλατεία Αριστοτέλους, το πρώην Κρατικό Νοσοκομείο. Είχε δύναμη 20 κλινών και παρείχε νευρολογική και ψυχιατρική περίθαλψη με τα μέσα της εποχής. Η παροχή ψυχιατρικής νοσηλείας και βοήθειας και η αποστιγματοποίηση και αποδοχή του ψυχικά πάσχοντα ήταν το κύριο μέλημά του.

Στις 9 Σεπτεμβρίου 1969 ο Νικόλαος Σπινάρης, άνθρωπος δυνατός και ευαίσθητος μα πάνω από όλα οραματιστής, με πείσμα και ακούραστος για όσα πίστευε, υλοποίησε το όραμα της δημιουργίας μιας πρότυπης κλινικής για τον ελλαδικό χώρο με σύγχρονες υποδομές και διευκολύνσεις, η οποία θα παρείχε υψηλού επιπέδου υπηρεσίες, με την επωνυμία «Θεραπευτήριο Ν. Σπινάρη».

Η κλινική, μικρής δυναμικότητας αρχικά 60 κλινών, αναπτύχθηκε με γρήγορους ρυθμούς τις επόμενες δεκαετίες επενδύοντας σημαντικά ποσά τόσο για τις κτηριακές εγκαταστάσεις όσο και για την εκπαίδευση του προσωπικού της. Με κτηριακές και λειτουργικές βελτιώσεις και με προγράμματα εμπνεόμενα από το πνεύμα της σύγχρονης ψυχιατρικής, όπως εργαστήρι ζωγραφικής και τμήματα εργοθεραπείας, γυμναστικής, κηροπλαστικής, θεάτρου, ο Νικόλαος Σπινάρης θέλησε να προσφέρει υψηλής στάθμης συνθήκες φροντίδας για τους πάσχοντες, ενώ κατάφερε να υλοποιήσει το όραμά του και να μυήσει τους συνεργάτες του στις δικές του αρχές και πιστεύω.

Με αυτόν τον τρόπο κάλυπτε τις ανάγκες της ψυχιατρικής φροντίδας μιας απομονωμένης ευρύτερης περιοχής που για χρόνια είχαν μείνει ακάλυπτες από κάποιο κεντρικό σχεδιασμό και ταυτόχρονα διάνοιγε στον τόπο τους δρόμους προς τον ευρύτερο επιστημονικό χώρο.

Ο Νικόλαος Σπινάρης απεβίωσε στις 11 Οκτωβρίου 2008 έχοντας καταφέρει να δει να υλοποιείται το όραμά του, τη δημιουργία μιας πρότυπης ψυχιατρικής μονάδας, αφήνοντας συνεπώς το στίγμα του στα ψυχιατρικά δρώμενα της περιοχής του και όχι μόνο. Η πάνδημη κηδεία του στην Κοζάνη, οι επικήδειοι λόγοι, δημοσιεύματα του ευρύτερου Δυτικομακεδονικού κόσμου προέπεμψαν τον ιατρό, άνθρωπο της προσφοράς, επιστήμονα κλινικάρχη, οικογενειάρχη.

Παραδεκτό είναι ότι ο Νικόλαος Σπινάρης επιτέλεσε υποδειγματικό έργο και εντυπωσιακή προσπάθεια με συμπόνια, ενσυναίσθηση και ανθρωπιά. Τίμησε την κοινωνία και τιμήθηκε επαξίως για την προσφορά του.

Το έργο του Νικολάου Σπινάρη συνεχίζεται μέχρι σήμερα επάξια από μέλη της οικογένειάς του. Το «Θεραπευτήριο Ν. Σπινάρη», ανταποκρινόμενο στις διεθνείς εξελίξεις της ψυχιατρικής, είναι ένα από τα πλέον σύγχρονα και εξειδικευμένα κέντρα παροχής ψυχιατρικών υπηρεσιών και θεραπείας. Μετά από συνεχείς επεκτάσεις και ανακαινίσεις αναπτύσσεται σε δύο νοσηλευτικές μονάδες, ενώ διαθέτει όλα τα σύγχρονα μέσα διάγνωσης, νοσηλείας και θεραπείας προκειμένου να εξασφαλίζεται η καλύτερη αντιμετώπιση των ασθενών. Σε αυτό το έργο αρωγοί είναι το ιατρικό προσωπικό και οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας, στους οποίους και οφείλεται το μεγάλο μέρος των επιτυχιών.